Skip to main content
x

نام علمی :

Peganum harmala L.

نام فارسی :

اسفند، اسپند، اسپند دانه

خانواده :

Zygophyllaceae

نام عربی :

حَرمل Harmal

2n :  

Ch:22,24

نام انگلیسی :

Wild rue, Syrian rue, Harmel peganum

نام فرانسوی :

Hermale, Harmel, Rue sauvage

 

 

نوع رویشگاه :

مناطق ایران و تورانی
مناطق صحرایی سندی
مناطق مدیترانه ای

 

 

ارزش کاربری :

دارویی
سمی

 

 

 نوع خاک :

آهکی
صخره ای
شور
قلوه سنگی

 

 

توپوگرافی  :

دشت

 

 

اکوسیستم :

مناطق استپی

 

 

شماره شناسه  :

100

 

 

وضعیت تهدید :

توصیف گونه :

گياه چندساله علفی که شاخه‌های آن در فصل نا مساعد سال به طور کامل می‌خشکند و در بهار مجدداً از روی جوانه‌های روی ریشه سبز می کنند، ارتفاع گیاه 80 تا 100 سانتیمتر ولی به طور معمول تا ارتفاع 40 تا 50 سانتیمتری رشد می کند، شاخه‌ها افراشته و بدون کرک هستند. گوشوارک خيلي کوچک دارد. برگ ها دارای لوب های عميق و نا‌منظم که تعداد آنها به 3 تا 6 لب می رسد، طول برگ ها 1 تا 5/3 سانتیمتر و عرض آنها 1 تا 6 میلیمتر است. گل های سفید رنگ این گیاه در نیمکره شمالی زمین در حدود خرداد تا مرداد باز می شوند و به قطر تا 3 سانتیمتر بوده و انتهایی هستند. کاسبرگ ها 5 قطعه پایا و باریک، کاسبرگ ها به طول 1 تا 2 سانتیمتر وعرض 1 تا 2 میلیمتر. گلبرگ ها بيضوي به طول تا 2 سانتیمتر و عرض تا 5/0 سانتیمتر، به رنگ سفید تا حدودی زرد کمرنگ. پرچم ها کوتاه تر از گلبرگ ها. ميوه کپسول به شکل کروي تا واژتخم مرغي به قطر 1 تا 5/1 سانتیمتر که معمولاً 3 و گاهی 4 حجره دارد. که در خود بیش از 50 دانه کليه‌اي شکل. ریشه گیاه در مناطق خشک تا عمق 6 متری هم نفوذ می کند. اسفند دارای آلکالوئیدهای مختلف که مصرف دارویی دارند. مواد مستخرجه از بذر این گیاه خاصیت ضد توموری شدید در آزمایشگاه و نیز در استفاده مستقیم نشان داده و اخیراً مورد توجه گیاه درمانی قرار گرفته است. اسفند خصوصیات آنتی اکسیدان و آنتی موتاژنیک خوب دارد. بذر، شاخه و برگ آن برای درمان بیماری‌ها در کشورهای مختلف مثل قزاقستان، سوریه و غیره جمع آوری و به فروش می رسد. در اکثر کشورهای عربی، هند و کشمیر برای چشم زخم بر آتش می‌ریزند. این عمل را از هزاران سال قبل انجام می دهند و هنوز هم اجرا می گردد. این روش استفاده از دانه های اسپند در این کشورها، مصرف آنرا افزایش داده است . اسفند گونه ای است که بعد از تخریب مراتع، به سرعت در محل های باز شده مستقر می گردد و چون دام از آن استفاده نمی کند، تکثیر یافته و تشکیل جامعه در مراتع تخریب شده می دهد. لذا این گونه مقاوم به خشکی که خود یک گونه مهاجم هم می باشد، در مراتع تخریب شده با چرای مفرط با سرعت تکثیر یافته و جامعه مرتعی را تغییر می دهد.

راهنمای نمودار فنولوژی

نمودار فنولوژی

وضعیت پراکندگی در ایران  :

گرگان، مازندران، آذربایجان، اصفهان، فارس، خوزستان، خراسان، سمنان، تهران

 پراکندگی جغرافیایی :

عراق، جمهوری آذربایجان، ایران، ترکمنستان، پاکستان، ترکیه، فلسطین، اردن، لبنان، سوریه، افغانستان، روسیه، قفقاز، شبه جزیره عربستان، کویت، هند، مغولستان، چین، مغولستان، آفریقای شمالی، مراکش، موریتانی، آلجزایر، تونس، لیبی، صحرای سینا، مصر، منطقه مدیترانه، اروپای جنوب شرقی مانند: اسپانیا، ایتالیا، یوگسلاوی، یونان، رومانی، قبرس. به امریکا و استرالیا به صورت علف هرز معرفی شده است.
Peganum harmala L.

 گونه

 :

پراکندگی ایران

پراکندگی گونه

Peganum harmala L.

در منطقه حفاظت شده کرکس

منابع :   

اخیانی، خ. 1371.فلور ایران. تیره اسفند Zygophyllaceae. موسسه تحقیقات جنگل ها ومراتع کشور .جلد 7. صفحه 36.
قهرمان، ا. فلور رنگی ایران. Peganum harmala. عکس شماره 163.
Boissier, E. 1867. Flora Orientalis. Vol I. P. 917.
Rechinger, K.H. 1972. Flora. Iranica, Zygophyllaceae. No. 98. P.18.

ارتقاء امنیت وب با وف بومی